« በአንተና በሴቲቱ መካከል፥ በዘርህና በዘርዋም መካከል ጠላትነትን አደርጋለሁ፤ እርሱ ራስህን ይቀጠቅጣል፥ አንተም ሰኰናውን ትቀጠቅጣለህ » (ዘፍጥረት 3:15)
የዚህ ትንቢታዊ እንቆቅልሽ መልእክት ምንድነው? ምድር እግዚአብሔር በጻድቁ ሰብአዊነት ለመሞላቱ ያቀደው ዕቅዱ በእርግጠኝነት እንደሚከናወን እግዚአብሔር እግዚአብሔር ነግሮታል (ዘፍጥረት 1 26-28) ፡፡ ይህ ትንቢት ለዘመናት “ቅዱስ ሚስጥር” ሆኖ ቆይቷል (ማርቆስ 4 11 ፣ ሮም 11 25 ፣ 16 25 ፣ 1 ቆሮ. 2: 1 “ቅዱስ ሚስጥር”) ፡፡ ይሖዋ አምላክ ባለፉት መቶ ዘመናት ቀስ በቀስ ገልጦታል። የዚህ እንቆቅልሽ ትርጉም እዚህ አለ:
ሴቲቱ በሰማይ ያሉትን መላእክትን ያቀፈችውን የሰማይን የእግዚአብሔር ህዝብ ትወክላለች-“ከዚያም በሰማይ ታላቅ ምልክት ታየ፦ አንዲት ሴት ፀሐይን ተጎናጽፋ ነበር፤ ጨረቃም ከእግሯ ሥር ነበረች፤ በራሷም ላይ 12 ከዋክብት ያሉት አክሊል ነበር” (ራእይ 12 1)። ይህች ሴት “ላይኛይቱ ኢየሩሳሌም” ተብላ ተገለጸች-“ላይኛይቱ ኢየሩሳሌም ግን ነፃ ናት፤ እሷም እናታችን ናት” (ገላትያ 4 26)። “ሰማያዊቷ ኢየሩሳሌም” ተብሎ ተገልጻል: “እናንተ ግን የቀረባችሁት ወደ ጽዮን ተራራና የሕያው አምላክ ከተማ ወደሆነችው ወደ ሰማያዊቱ ኢየሩሳሌም፣ አንድ ላይ ወደተሰበሰቡ አእላፋት መላእክት” (ዕብ. 12 22)፡፡ እንደ አብርሃም ሚስት ሣራ ሁሉ ይህ ሰማያዊት ሴት መካን ነበረች: “አንቺ ያልወለድሽ መሃን ሴት፣ እልል በይ! አንቺ አምጠሽ የማታውቂ ሴት፣ ደስ ይበልሽ፤ በደስታም ጩኺ፤ የተተወችው ሴት ወንዶች ልጆች፣ ባል ካላት ሴት* ወንዶች ልጆች ይልቅ በዝተዋልና” ይላል ይሖዋ » (ኢሳ. 54 : 1)። ይህ ትንቢት ይህች ሰማያዊ ሴት ብዙ ልጆችን እንደምትወልድ እንደምትወልድ አስታውቋል፡፡
የሴቲቱ ዝርያ: – የራዕይ መጽሐፍ ይህ ልጅ ማን እንደ ሆነ ይገለጻል: “ከዚያም በሰማይ ታላቅ ምልክት ታየ፦ አንዲት ሴት+ ፀሐይን ተጎናጽፋ* ነበር፤ ጨረቃም ከእግሯ ሥር ነበረች፤ በራሷም ላይ 12 ከዋክብት ያሉት አክሊል ነበር፤ 2 እሷም ነፍሰ ጡር ነበረች። ልትወልድ ስትል ምጥ ይዟት በጭንቅ ትጮኽ ነበር። (።።።) እሷም ብሔራትን ሁሉ በብረት በትር የሚገዛውን ልጅ አዎ፣ ወንድ ልጅ ወለደች። ልጇም ወደ አምላክና ወደ ዙፋኑ ተነጠቀ” (ራዕይ 12 1፣2,5)፡፡ ይህ ልጅ የእግዚአብሔር መንግሥት ንጉሥ ኢየሱስ ክርስቶስ ነው ፣ “እሱም ታላቅ ይሆናል፤ የልዑሉም አምላክ ልጅ ይባላል፤ ይሖዋ አምላክም የአባቱን የዳዊትን ዙፋን ይሰጠዋል፤ በያዕቆብ ቤትም ላይ ለዘላለም ንጉሥ ሆኖ ይገዛል፤ ለመንግሥቱም መጨረሻ የለውም” (ሉቃስ 1 32,33 ፣ መዝ 2)፡፡
የመጀመሪያው እባብ ሰይጣን ነው: « ስለሆነም ታላቁ ዘንዶ ይኸውም መላውን ዓለም እያሳሳተ ያለው ዲያብሎስና ሰይጣን ተብሎ የሚጠራው የጥንቱ እባብ ወደ ታች ተወረወረ፤ ወደ ምድር ተጣለ፤ መላእክቱም ከእሱ ጋር ተወረወሩ” (ራዕይ 12 9)፡፡
የእባቡ ልጆች የእግዚአብሄር ሉዓላዊነትን ፣ ንጉ Kingን ኢየሱስ ክርስቶስን እና በምድር ያሉትን ቅዱሳን ላይ የሚቃወሙ ናቸው: “እናንተ እባቦች፣ የእፉኝት ልጆች፣ ከገሃነም* ፍርድ እንዴት ታመልጣላችሁ? ስለዚህ ነቢያትን፣ ጥበበኞችንና የሕዝብ አስተማሪዎችን ወደ እናንተ እልካለሁ። ከእነሱም መካከል አንዳንዶቹን ትገድላላችሁ እንዲሁም በእንጨት ላይ ትሰቅላላችሁ፤ አንዳንዶቹን ደግሞ በምኩራቦቻችሁ ትገርፋላችሁ፤ ከከተማ ወደ ከተማም ታሳድዷቸዋላችሁ፤ በዚህም ምክንያት ከጻድቁ ከአቤል ደም ጀምሮ በመቅደሱና በመሠዊያው መካከል እስከገደላችሁት እስከ በራክዩ ልጅ እስከ ዘካርያስ ደም ድረስ በምድር ላይ ለፈሰሰው የጻድቃን ደም ሁሉ ተጠያቂ ትሆናላችሁ” (ማቴዎስ 23 33-35)።
በሴቲቱ ተረከዙ ላይ ያለው ቁስል የእግዚአብሔር ልጅ ፣ የኢየሱስ ክርስቶስ ሞት ነው ፣ “ደግሞም ፣ በገዛ ወንድነቱ ራሱን ባየ ጊዜ ፣ ራሱን አዋረደ ፣ “ከዚህም በላይ ሰው ሆኖ በመጣ ጊዜ ራሱን ዝቅ በማድረግ እስከ ሞት ድረስ ያውም በመከራ እንጨት ላይ እስከ መሞት ድረስ ታዛዥ ሆኗል” (ፊልጵስዩስ 2 8)። ሆኖም ፣ ይህ ተረከዙ ጉዳት በኢየሱስ ክርስቶስ ትንሳኤ ተፈውሷል-“በአንጻሩ ግን የሕይወትን “ዋና ወኪል” ገደላችሁት። አምላክ ግን ከሞት አስነሳው፤ እኛም ለዚህ ነገር ምሥክሮች ነን » (ሐዋ. 3:15)፡፡
የእባቡ “የተቀጠቀጠ ጭንቅላት” የሰይጣን ዘላለማዊ ጥፋት እና የእግዚአብሔር መንግሥት ምድራዊ ጠላቶች ናቸው-“ሰላም የሚሰጠው አምላክ በቅርቡ ሰይጣንን ከእግራችሁ በታች ይጨፈልቀዋል” (ሮሜ 16 20) . “ሲያሳስታቸው የነበረው ዲያብሎስም፣ አውሬውና ሐሰተኛው ነቢይ ወዳሉበት ወደ እሳቱና ወደ ድኙ ሐይቅ ተወረወረ፤ እነሱም ለዘላለም ቀንና ሌሊት ይሠቃያሉ” (ራዕይ 20 10)፡፡
1 – እግዚአብሔር ከአብርሃም ጋር ቃል ኪዳን ገባ
« ቃሌን ስለሰማህ የምድር ብሔራት ሁሉ በዘርህ አማካኝነት ለራሳቸው
በረከት ያገኛሉ”
(ዘፍጥረት 22 18)
የአብርሃም ቃል ኪዳን ለእግዚአብሔር የሚታዘዝ የሰው ዘር ሁሉ በ “በአብርሃም ዘሮች” እንደሚባርክ ቃል ገብቷል ፡፡ አብርሃምን ከሚስቱ ከሣራ (ከሚስቱ ጋር ብዙ ልጆች ሳይወልድ) ይስሐቅን ወለደ (ዘፍጥረት 17 19)። አብርሃም ፣ ሣራ እና ይስሐቅ በተመሳሳይ ጊዜ የቅዱሱ ምስጢር ትርጉም እና እግዚአብሔር ታዛዥ የሆኑትን የሰው ልጆች የሚያድንበትን መንገድ የሚወክሉ ትንቢታዊ ድራማ ውስጥ ዋና ገፀ-ባህሪዎች ናቸው (ዘፍጥረት 3 15)፡፡
– የታላቁን አብርሃምን እግዚአብሔር እግዚአብሔር ይወክላል: – “አንተ አባታችን ነህና፤ አብርሃም ባያውቀን፣ እስራኤልም ባያስታውሰን እንኳ ይሖዋ ሆይ፣ አንተ አባታችን ነህ። ስምህም ከጥንት ዘመን ጀምሮ “እኛን የተቤዠ” የሚል ነው” (ኢሳ. 63 16 ፣ ሉቃ 16 22)፡፡
– ሰማያዊቷ ሴት ታላቂቱ ሣራ ናት ፤ ለረጅም ጊዜ ልጅ ሳትወልድ (ዘፍጥረት 3 15 ላይ): “አንቺ የማትወልጂ መሃን ሴት፣ ደስ ይበልሽ፤ አንቺ ምጥ የማታውቂ ሴት፣ እልል በይ፣ ጩኺም፤ ምክንያቱም ባል ካላት ሴት ይልቅ የተተወችው ሴት ልጆች እጅግ በዝተዋል” ተብሎ ተጽፏልና። እንግዲህ ወንድሞች፣ እንደ ይስሐቅ የተስፋው ቃል ልጆች ናችሁ። ሆኖም ያን ጊዜ በሥጋዊ መንገድ የተወለደው በመንፈስ የተወለደውን ማሳደድ እንደጀመረ ሁሉ አሁንም እንደዚያው ነው። ይሁንና ቅዱስ መጽሐፉ ምን ይላል? “የአገልጋዪቱ ልጅ ከነፃዪቱ ልጅ ጋር በምንም ዓይነት አብሮ ስለማይወርስ አገልጋዪቱን ከነልጅዋ አባር።” ስለዚህ ወንድሞች፣ እኛ የነፃዪቱ ልጆች እንጂ የአገልጋዪቱ ልጆች አይደለንም” (ገላትያ 4 27-31)፡፡
– ኢየሱስ ክርስቶስ ታላቁ ይስሐቅ ፣ የአብርሃም ዋና ዘር ነው-“የተስፋው ቃል የተነገረው ለአብርሃምና ለዘሩ ነው። ቅዱስ መጽሐፉ ስለ ብዙዎች እንደሚናገር “ለዘሮችህ” አይልም። ከዚህ ይልቅ ስለ አንድ እንደሚናገር “ለዘርህ” ይላል፤ እሱም ክርስቶስ ነው » (ገላትያ 3 16)።
– የሰማይ ሴት ተረከዝ ቁስል: – አብርሃምን ልጁን ይስሐቅን እንዲሠዋለት እግዚአብሔር ጠየቀው፡፡ ከመሥዋዕቱ በፊት እግዚአብሔር አብርሃምን እንዲህ ዓይነቱን ድርጊት እንዳያደርግ ከለከለው፡፡ ይስሐቅ በአንድ አውራ በግ ተተክቷል: « ከዚህ በኋላ እውነተኛው አምላክ አብርሃምን ፈተነው፤ “አብርሃም!” ሲል ጠራው፤ እሱም መልሶ “አቤት!” አለ። ከዚያም አምላክ እንዲህ አለው፦ “እባክህ ልጅህን፣ በጣም የምትወደውን አንድ ልጅህን ይስሐቅን ይዘህ ወደ ሞሪያ+ ምድር ሂድ፤ በዚያም እኔ በማሳይህ በአንዱ ተራራ ላይ የሚቃጠል መባ አድርገህ አቅርበው። (…) በመጨረሻም እውነተኛው አምላክ ወዳሳየው ስፍራ ደረሱ፤ አብርሃምም በዚያ መሠዊያ ሠርቶ እንጨቱን ረበረበበት። ልጁን ይስሐቅንም እጁንና እግሩን አስሮ በመሠዊያው ላይ በተረበረበው እንጨት ላይ አጋደመው። ከዚያም አብርሃም ልጁን ለማረድ እጁን ዘርግቶ ቢላውን አነሳ። ሆኖም የይሖዋ መልአክ ከሰማይ ጠርቶት “አብርሃም፣ አብርሃም!” አለው፤ እሱም መልሶ “አቤት!” አለ። መልአኩም እንዲህ አለው፦ “በልጁ ላይ እጅህን አታሳርፍበት፤ ምንም ነገር አታድርግበት፤ ምክንያቱም ልጅህን፣ አንድ ልጅህን ለእኔ ለመስጠት ስላልሳሳህ አምላክን የምትፈራ ሰው እንደሆንክ አሁን በእርግጥ አውቄአለሁ።” በዚህ ጊዜ አብርሃም ቀና ብሎ ሲመለከት ከእሱ ትንሽ እልፍ ብሎ ቀንዶቹ በጥሻ የተያዙ አውራ በግ አየ። በመሆኑም አብርሃም አውራውን በግ ካመጣ በኋላ በልጁ ምትክ የሚቃጠል መባ አድርጎ አቀረበው። አብርሃምም ያን ስፍራ ይሖዋ ይርኤ ብሎ ጠራው። እስከ ዛሬም ድረስ “ይሖዋ በተራራው ላይ የሚያስፈልጉትን ነገሮች ያቀርባል” የሚባለው በዚህ የተነሳ ነው” (ዘፍጥረት 22 1-14)። ይሖዋ ይህን መሥዋዕት የገዛ ልጁ ኢየሱስ ክርስቶስ አደረገ። ይህ መስዋእት ለይሖዋ በጣም አዝና ነበር (“በጣም የምትወደው ወንድ ልጅህን” የሚለውን ሐረግ እንደገና አንብብ)። ይሖዋ አምላክ (ታላቁ አብርሃም) ልጁን ኢየሱስ ክርስቶስን (ታላቁ ይስሐቅን) ሠዋ የሰውን ልጅ ለመታደግ: « አምላክ ዓለምን እጅግ ከመውደዱ የተነሳ በልጁ የሚያምን ሁሉ የዘላለም ሕይወት እንዲኖረው እንጂ እንዳይጠፋ ሲል አንድያ ልጁን ሰጥቷል። (…) በወልድ የሚያምን የዘላለም ሕይወት አለው፤ ወልድን የማይታዘዝ ግን የአምላክ ቁጣ በላዩ ይኖራል እንጂ ሕይወትን አያይም » (ዮሐ. 3 16,36)። ለአብርሃም የገባለት የመጨረሻ ቃል ኪዳን ታዛዥ በሆነው የሰው ዘላለማዊ በረከት ይፈጸማል: « በዚህ ጊዜ ከዙፋኑ አንድ ታላቅ ድምፅ እንዲህ ሲል ሰማሁ፦ “እነሆ፣ የአምላክ ድንኳን ከሰዎች ጋር ነው፤ እሱም ከእነሱ ጋር ይኖራል፤ እነሱም ሕዝቡ ይሆናሉ። አምላክ ራሱም ከእነሱ ጋር ይሆናል። እሱም እንባን ሁሉ ከዓይናቸው ያብሳል፤ ከእንግዲህ ወዲህ ሞት አይኖርም፤ ሐዘንም ሆነ ጩኸት እንዲሁም ሥቃይ ከእንግዲህ ወዲህ አይኖርም። ቀድሞ የነበሩት ነገሮች አልፈዋል » (ራዕይ 21 3፣4)።
2 – የመገረዝ ቃል ኪዳን
« በተጨማሪም አምላክ ከእሱ ጋር የግርዘት ቃል ኪዳን አደረገ፤ አብርሃምም ይስሐቅን ወለደ፤ በስምንተኛውም ቀን ገረዘው። ይስሐቅም ያዕቆብን ወለደ፤ ያዕቆብም 12ቱን የቤተሰብ ራሶች ወለደ »
(ሥራ 7 8)
የግርዘት ቃል ኪዳን በዚያን ጊዜ ምድራዊ እስራኤል የእግዚአብሔር ህዝብ መለያ ይሆናል ፡፡ በዘዳግም መጽሐፍ በሙሴ አዝናኝ ንግግር ውስጥ የተገለፀው መንፈሳዊ ትርጉም አለው ፣ “ስለዚህ ልባችሁን አንጹ፤ ከእንግዲህም ወዲህ ግትር መሆናችሁን ተዉ” (ዘዳግም 10 16) ፡፡ መገረዝ ማለት በሥጋዊ ምሳሌው ልብ ጋር ምን ተመሳሳይ ነው ፣ እርሱም የሕይወት ምንጭ ነው ፣ ለእግዚአብሔርም መታዘዝ: – “ከምንም ነገር በላይ ልብህን ጠብቅ፤ የሕይወት ምንጭ ከእሱ ዘንድ ነውና” (ምሳሌ 4 23)።
እስጢፋኖስ ይህንን መሠረታዊ ትምህርት ተረድቷል። በአካል የተገረዙ ቢሆኑም በኢየሱስ ክርስቶስ የማያምኑትን አድማጮቹን እንዲህ አላቸው ፣ “እናንተ ግትሮች፣ ልባችሁና ጆሯችሁ ያልተገረዘ፣ ሁልጊዜ መንፈስ ቅዱስን እንደተቃወማችሁ ነው፤ አባቶቻችሁ እንዳደረጉት እናንተም እንዲሁ ታደርጋላችሁ። ከነቢያት መካከል አባቶቻችሁ ስደት ያላደረሱበት ማን አለ? አዎ፣ እነሱ የጻድቁን መምጣት አስቀድመው የተናገሩትን ገድለዋቸዋል፤+ እናንተም አሁን ይህን ጻድቁን አሳልፋችሁ ሰጣችሁት፤ ደግሞም ገደላችሁት፤ በመላእክት አማካኝነት የተላለፈውን ሕግ ተቀበላችሁ፤ ነገር ግን አልጠበቃችሁትም” (ሐዋ. 7 51-53)፡፡ እሱ ተገደለ ፣ ይህ ገዳዮች መንፈሳዊ የልብ ያልተገረዙ መሆናቸውን የሚያረጋግጥ ማረጋገጫ ነበር ፡፡
ምሳሌያዊው ልብ የግለሰቦችን ውስጣዊ ውስጣዊ ውስጣዊ አቀማመጥ ያካትታል ፣ በቃላት እና በድርጊቶች (ጥሩም ሆነ መጥፎ) አብሮ በመረዳት ምክንያቶች የተሰራ። ኢየሱስ በልቡ ሁኔታ ምክንያት አንድ ሰው ንፁህ ወይንም ንፁህ የሆነውን ምን እንደሚያደርግ በግልፅ አብራርቷል: – “ይሁን እንጂ ከአፍ የሚወጣ ሁሉ ከልብ ይወጣል፤ ሰውንም የሚያረክሰው ይህ ነው። ለምሳሌ ከልብ ክፉ ሐሳብ ይወጣል፦ ግድያ፣ ምንዝር፣ የፆታ ብልግና፣ ሌብነት፣ በሐሰት መመሥከርና ስድብ። ሰውን የሚያረክሱት እነዚህ ነገሮች ናቸው፤ እጅን ሳይታጠቡ መብላት ግን ሰውን አያረክስም” (ማቴዎስ 15 18-20)። ኢየሱስ ክርስቶስ የሰውን ልጅ በመንፈሳዊ አለመገረዝ ሁኔታ ይገልጻል ፣ እሱ እርኩስ እና ለህይወት ብቁ እንዳይሆን የሚያደርግ (ምሳሌ 4 23 ተመልከት)። “ጥሩ ሰው በልቡ ካከማቸው መልካም ነገር ጥሩ ነገር ያወጣል፤ ክፉ ሰው ደግሞ በልቡ ካከማቸው መጥፎ ነገር ክፉ ነገር ያወጣል” (ማቴዎስ 12 35)። በኢየሱስ ክርስቶስ የመጀመሪያ መግለጫ ፣ በመንፈሳዊ የተገረዘ ልብ ያለው ሰው ገል፡፡
ሐዋርያው ጳውሎስ ደግሞ በሙሴ አማካኝነት ከዚያም በኢየሱስ ክርስቶስ በኩል ይህን ትምህርት መረዳት. ወደ መንፈሳዊ መገረዝ እግዚአብሔር ከዚያም በልጁ በኢየሱስ ክርስቶስ መታዘዝ ነው: « መገረዝ ጥቅም የሚኖረው ሕጉን እስካከበርክ ድረስ ነው፤ ሕጉን የምትተላለፍ ከሆነ ግን መገረዝህ እንደ አለመገረዝ ይቆጠራል። ያልተገረዘ ሰው በሕጉ ውስጥ ያሉትን የጽድቅ መሥፈርቶች የሚጠብቅ ከሆነ አለመገረዙ እንደ መገረዝ አይቆጠርም? እንግዲህ አንተ የተጻፈ ሕግ ያለህና የተገረዝክ ሆነህ ሳለ ሕግን የምትጥስ ከሆነ በሥጋ ያልተገረዘ ሆኖ ሕግን የሚፈጽም ሰው ይፈርድብሃል። ምክንያቱም እውነተኛ አይሁዳዊነት በውጫዊ ገጽታ የሚገለጽ አይደለም፤ ግርዘቱም ውጫዊና ሥጋዊ ግርዘት አይደለም። ከዚህ ይልቅ በውስጡ አይሁዳዊ የሆነ እሱ አይሁዳዊ ነው፤ ግርዘቱም በተጻፈ ሕግ ሳይሆን በመንፈስ የሆነ የልብ ግርዘት ነው። እንዲህ ዓይነቱ ሰው ውዳሴ የሚያገኘው ከሰው ሳይሆን ከአምላክ ነው » (ሮሜ 2:25-29)።
ታማኙ ክርስቲያን ለሙሴ በተሰጠ ሕግ ከእንግዲህ አይገዛም ፣ ስለሆነም ከእንግዲህ አካላዊ ግዝረትን የመፈፀም ግዴታ የለበትም (ሐዋ .15 19፣20፣28፣29)። ይህ መሪነት የተጻፈው ነገር ተረጋግጧል, ሐዋርያው ጳውሎስ: « የሚያምን ሁሉ መጽደቅ ይችል ዘንድ ክርስቶስ የሕግ ፍጻሜ ነውና » (ሮሜ 10: 4). « አንድ ሰው የተጠራው ተገርዞ እያለ ነው? እንዳልተገረዘ ሰው አይሁን። አንድ ሰው የተጠራው ሳይገረዝ ነው? ከሆነ አይገረዝ። መገረዝ ምንም ማለት አይደለም፤ አለመገረዝም ቢሆን ምንም ማለት አይደለም፤ ዋናው ነገር የአምላክን ትእዛዛት መጠበቅ ነው » (1 ቆሮንቶስ 7:18፣19)። ከዚያን ጊዜ ጀምሮ ክርስቲያን በመንፈሳዊ መገረዝ አለበት ማለት ነው ፣ ማለትም እግዚአብሔርን መታዘዝ እና በክርስቶስ መሥዋዕት ላይ እምነት ሊኖረው ይገባል (ዮሐንስ 3: 16,36)።
በአሁኑ ጊዜ ክርስቲያን (ምንም እንኳን ተስፋው (ሰማያዊም ሆነ ምድራዊ)) ፣ የኢየሱስ ክርስቶስ ሞት መታሰቢያውን ያልቦካ ቂጣ ከመብላትና ጽዋውን ከመጠጡ በፊት የልብ “መንፈሳዊ መገረዝ” ሊኖረው ይገባል: « አንድ ሰው የሚገባው እንደሆነ ለማወቅ በቅድሚያ ራሱን ይመርምር፤ ቂጣውን መብላትና ጽዋውን መጠጣት የሚችለው ይህን ካደረገ ብቻ ነው » (1 ቆሮንቶስ 11:28 ዘጸአት ጋር ማወዳደር 12: 48 (ፋሲካ))።
3 – በእግዚአብሔርና በእስራኤል ሕዝብ መካከል የሕጉ ቃል ኪዳን
“አምላካችሁ ይሖዋ ከእናንተ ጋር የገባውን ቃል ኪዳን እንዳትረሱ እንዲሁም አምላካችሁ ይሖዋ የከለከላችሁን የማንኛውንም ነገር የተቀረጸ ምስል ለራሳችሁ እንዳትሠሩ ተጠንቀቁ”
(ኦሪት ዘዳግም 4 23)
የዚህ ቃል ኪዳን አስታራቂ ሙሴ ነው-: “በዚያን ጊዜ ይሖዋ፣ ገብታችሁ በምትወርሷት ምድር የምትፈጽሟቸውን ሥርዓቶችና ደንቦች እንዳስተምራችሁ አዘዘኝ” (ኦሪት ዘዳግም 4 14)፡፡ ይህ ቃል ኪዳን የግርዘት ቃል ኪዳን ጋር የተዛመደ ነው ፣ ይህም ለእግዚአብሔር የመታዘዝ ምልክት ነው (ዘዳግም 10 16 ከሮሜ 2 25-29 ጋር አወዳድር) ፡፡ ይህ ቃል ኪዳን ከመሲሁ መምጣቱ በኋላ ያበቃል-: “እሱም ለብዙዎች ቃል ኪዳኑን ለአንድ ሳምንት ያጸናል፤ በሳምንቱም አጋማሽ ላይ መሥዋዕትንና የስጦታ መባን ያስቀራል” (ዳን. 9 27)፡፡ በኤርሚያስ ትንቢት መሠረት ይህ ቃል ኪዳን በአዲስ ቃል ኪዳን ይተካል: “እነሆ፣ ከእስራኤል ቤትና ከይሁዳ ቤት ጋር አዲስ ቃል ኪዳን የምገባበት ጊዜ ይመጣል” ይላል ይሖዋ። “ይህም ቃል ኪዳን አባቶቻቸውን እጃቸውን ይዤ ከግብፅ ምድር እየመራሁ ባወጣኋቸው ቀን ከእነሱ ጋር እንደገባሁት ዓይነት ቃል ኪዳን አይሆንም፤ ‘እኔ እውነተኛ ጌታቸው* ብሆንም እንኳ እነሱ ቃል ኪዳኔን አፍርሰዋል’ ይላል ይሖዋ” (ኤር. 31 31,32)፡፡
ለእስራኤል የተሰጠው ሕግ ዓላማ ለመሲሁ መምጣት ሕዝቡን ማዘጋጀት ነበር ፡፡ ህጉ ከሰው ልጆች የኃጢያት ሁኔታ ነፃ የመሆንን አስፈላጊነት ያስተምራል (በእስራኤል ህዝብ የተወከለው): “ስለሆነም በአንድ ሰው አማካኝነት ኃጢአት ወደ ዓለም ገባ፤ በኃጢአትም ምክንያት ሞት መጣ፤ ሁሉም ኃጢአት ስለሠሩም ሞት ለሰው ሁሉ ተዳረሰ። ሕጉ ከመሰጠቱ በፊት ኃጢአት በዓለም ላይ ነበርና፤ ሆኖም ሕግ በሌለበት ማንም በኃጢአት አይጠየቅም” (ሮሜ 5 12 ፣ 13)። የእግዚአብሔር ሕግ የሰውን ዘር የኃጢአት ሁኔታ አሳይቷል ፡፡ የሰውን ዘር ሁሉ የኃጢያት ሁኔታ ገልጣለች-: “እንግዲህ ምን እንበል? ሕጉ ጉድለት አለበት ማለት ነው? በፍጹም! እንደ እውነቱ ከሆነ ሕጉ ባይኖር ኖሮ ኃጢአት ምን እንደሆነ ባላወቅኩ ነበር። ለምሳሌ ሕጉ “አትጎምጅ” ባይል ኖሮ መጎምጀት ምን እንደሆነ ባላወቅኩ ነበር። ሆኖም ኃጢአት፣ ይህ ትእዛዝ ባስገኘው አጋጣሚ ተጠቅሞ ማንኛውንም ዓይነት ነገር የመጎምጀት ፍላጎት በውስጤ እንዲያድር አደረገ፤ ሕግ ባልነበረበት ጊዜ ኃጢአት የሞተ ነበርና። በእርግጥ ሕግ ባልነበረበት ጊዜ ሕያው ነበርኩ። ትእዛዙ ሲመጣ ግን ኃጢአት ዳግመኛ ሕያው ሆነ፤ እኔ ግን ሞትኩ። ወደ ሕይወት እንዲመራ የታሰበውም ትእዛዝ ሞት እንዳመጣ ተገነዘብኩ። ምክንያቱም ኃጢአት ትእዛዙ ባስገኘው አጋጣሚ ተጠቅሞ አታሎኛል፤ እንዲሁም በትእዛዙ አማካኝነት ገድሎኛል። ስለዚህ ሕጉ በራሱ ቅዱስ ነው፤ ትእዛዙም ቅዱስ፣ ጻድቅና ጥሩ ነው” (ሮሜ 7 7-12)። ስለዚህ ሕጉ ወደ ክርስቶስ የሚመራ አስተማሪ ነው “ስለሆነም ሕጉ በእምነት [እኛ] እንጸድቅ ዘንድ ሕጉ ለክርስቶስ ሆነ: ”በመሆኑም በእምነት አማካኝነት መጽደቅ እንችል ዘንድ ሕጉ ወደ ክርስቶስ የሚያደርስ ሞግዚታችን ሆኗል። አሁን ግን ያ እምነት ስለመጣ ከእንግዲህ ወዲህ በሞግዚት ሥር አይደለንም” (ገላትያ 3 24 ፣ 25)። በሰው ፍጹም መተላለፍ ኃጢአትን ከገለጸ ፍጹም የእግዚአብሔር የእግዚአብሔር ሕግ በእምነት በእርሱ ምክንያት ወደ መዳን የሚመራውን የመሥዋዕትን አስፈላጊነት ያሳያል (የሕጉ ሥራ ሳይሆን)። ክርስቶስ ስለ እኛ ራሱን መስዋእት አድርጎ አቅርቧል ኃጢአት የሌለበት የሰው ሕይወት: – “የሰው ልጅም የመጣው ለማገልገልና በብዙ ሰዎች ምትክ ሕይወቱን ቤዛ አድርጎ ለመስጠት እንጂ እንዲገለገል አይደለም » (ማቴዎስ 20 28)።
ምንም እንኳን ክርስቶስ የሕጉ መጨረሻ ቢሆንም ፣ እውነታው አሁንም ስለ ወደፊቱ ጊዜ የእግዚአብሔርን አስተሳሰብ (በኢየሱስ ክርስቶስ በኩል) ለመረዳት የሚያስችለንን የትንቢት ዋጋ ያለው መሆኑ አሁንም እንደቀጠለ ነው ፡፡ « ሕጉ ወደፊት ለሚመጡት መልካም ነገሮች ጥላ ነው እንጂ የእነዚህ ነገሮች እውነተኛ አካል አይደለም፤ ስለዚህ » (ዕብ 10 1 ፣ 1 ኛ ቆሮንቶስ 2 16)። እነዚህን “መልካም ነገሮች” እውን የሚያደርግ ኢየሱስ ክርስቶስ ነው-: “እነዚህ ለሚመጡት ነገሮች ጥላ ናቸው፤ እውነተኛው ነገር ግን የክርስቶስ ነው” (ቆላስያስ 2 17)።
4 – በእግዚአብሔር እና “በእግዚአብሔር እስራኤል” መካከል አዲሱ ቃል ኪዳን
« ይህን የሥነ ምግባር ደንብ በመከተል በሥርዓት በሚመላለሱ ሁሉ ይኸውም በአምላክ እስራኤል ላይ ሰላምና ምሕረት ይሁን »
(ገላትያ 6: 16)
ኢየሱስ ክርስቶስ የአዲሱ ቃል ኪዳን አስታራቂ ነው-: “አንድ አምላክ አለና፤ በአምላክና በሰው መካከል+ ደግሞ አንድ መካከለኛ አለ፤ እሱም ሰው የሆነው ክርስቶስ ኢየሱስ ነው” (1 ኛ ጢሞቴዎስ 2 5)፡፡ ይህ አዲስ ቃል ኪዳን የኤር. 31 31,32 ትንቢት ተፈጸመ፡፡ 1 ኛ ጢሞቴዎስ 2 5 የሚያመለክተው በክርስቶስ መሥዋዕት የሚያምኑትን ሁሉ ነው (ዮሐንስ 3 16)። “የእግዚአብሔር እስራኤል” መላውን የክርስቲያን ጉባኤ ይወክላል። ሆኖም ፣ ኢየሱስ ክርስቶስ ይህ “የእግዚአብሔር እስራኤል” በሰማይ እና በምድርም እንደሚሆን ያሳያል።
የሰማይ “የእግዚአብሔር እስራኤል” የተመሰረተው በ 144,000 ዎቹ ነው ፣ አዲሲቷ ኢየሩሳሌም ፣ የእግዚአብሔር ስልጣን የሆነችባት መሆኗ ከምድር ሁሉ ከሰማይ ወደ ምድር ይመጣል (ራእይ 7 3-8: በ 12 ቱ ነገዶች የተገነባው የሰለስቲያል መንፈሳዊ እስራኤል ፡፡ ከ 12000 = 144000): “ደግሞም ቅድስቲቱ ከተማ፣ አዲሲቱ ኢየሩሳሌም ከሰማይ ከአምላክ ዘንድ ስትወርድ አየሁ፤ እሷም ለባሏ እንዳጌጠች ሙሽራ ተዘጋጅታ ነበር” (ራእይ 21 2)፡፡
የምድር “የእግዚአብሔር እስራኤል” ለወደፊቱ ምድራዊ ገነት የሚሆኑትን የሰው ልጆች ያቀፈ ሲሆን ፣ በኢየሱስ ክርስቶስ የሚፈረድባቸው 12 የእስራኤል ነገዶች ይሾማሉ ፣ “ኢየሱስም እንዲህ አላቸው፦ “እውነት እላችኋለሁ፣ ሁሉም ነገር አዲስ በሚሆንበት ጊዜ የሰው ልጅ፣ ክብራማ በሆነው ዙፋኑ ላይ ሲቀመጥ እኔን የተከተላችሁኝ እናንተ በ12 ዙፋኖች ላይ ተቀምጣችሁ በ12ቱ የእስራኤል ነገዶች ላይ ትፈርዳላችሁ” (ማቴዎስ 19 28)፡፡ ይይህ ምድራዊቷ መንፈሳዊ እስራኤል በሕዝቅኤል ምዕራፍ 40 እስከ 48 ትንቢት ላይም ይገኛል፡፡
በአሁኑ ጊዜ የእግዚአብሔር እስራኤል ሰማያዊ ተስፋ ባላቸው ታማኝ ክርስቲያኖች እና ምድራዊ ተስፋ ባላቸው ክርስቲያኖች የተዋቀረ ነው (ራእይ 7 9-17)፡፡
በመጨረሻው ፋሲካ በዓል ላይ ኢየሱስ ክርስቶስ ከእርሱ ጋር አብረውት ከነበሩ ታማኝ ሐዋርያት ጋር ይህ አዲስ ቃል ኪዳን ልደት አከበረ: – “በተጨማሪም ቂጣ አንስቶ አመሰገነ፣ ከቆረሰውም በኋላ ሰጣቸውና “ይህ ስለ እናንተ የሚሰጠውን ሥጋዬን ያመለክታል። ይህን ሁልጊዜ ለመታሰቢያዬ አድርጉት” አላቸው። በተጨማሪም ራት ከበሉ በኋላ ጽዋውን አንስቶ ልክ እንደዚሁ አደረገ፤ እንዲህም አለ፦ “ይህ ጽዋ ስለ እናንተ በሚፈሰው ደሜ አማካኝነት የሚመሠረተውን አዲሱን ቃል ኪዳን ያመለክታል” (ሉቃስ 22 19፣20)።
ይህ አዲስ ቃል ኪዳን “ተስፋ” (ሰማያዊም ይሁን ምድራዊ) ምንም ይሁን ምን ፣ ሁሉንም ታማኝ ክርስቲያኖችን ይመለከታል ፡፡ ይህ አዲስ ቃል ኪዳን “ከልብ የልብ መገረዝ” ጋር ይዛመዳል (ሮሜ 2 25-29)። ታማኙ ክርስቲያን ይህ “የልብ የልብ መገረዝ” እስካለው ድረስ ፣ ያልቦካ ቂጣውን መብላትና የአዲሱ ቃል ኪዳን ደም የሆነውን (ተስፋውን (ሰማያዊውን ወይንም ምድራዊውን)): « አንድ ሰው የሚገባው እንደሆነ ለማወቅ በቅድሚያ ራሱን ይመርምር፤ ቂጣውን መብላትና ጽዋውን መጠጣት የሚችለው ይህን ካደረገ ብቻ ነው” (1 ኛ ቆሮ 11 28)፡፡
5 – በመንግሥቱ ላይ ቃል ኪዳኑ: – በይሖዋ እና በኢየሱስ ክርስቶስ እና በኢየሱስ ክርስቶስ እና በ 144,000 ዎቹ መካከል
“ይሁን እንጂ እናንተ በፈተናዎቼ ከጎኔ ሳትለዩ ቆይታችኋል፤ አባቴ ከእኔ ጋር ቃል ኪዳን እንዳደረገ ሁሉ እኔም ከእናንተ ጋር ለመንግሥት ቃል ኪዳን አደርጋለሁ፤ ይኸውም በመንግሥቴ ከማዕዴ እንድትበሉና እንድትጠጡ እንዲሁም በዙፋን ተቀምጣችሁ በ12ቱ የእስራኤል ነገዶች ላይ እንድትፈርዱ ነው »
(ሉቃስ 22 28-30)
ይህ ቃል ኪዳን የተደረገው ኢየሱስ ክርስቶስ የአዲሱን ቃል ኪዳን ልደት ባከበረበት በዚያው ምሽት ነበር፡፡ ይህ ማለት ሁለት ተመሳሳይ ቃል ኪዳኑ ናቸው ማለት አይደለም፡፡ የመንግሥቱ ቃል ኪዳን በይሖዋና በኢየሱስ ክርስቶስ ከዚያም በኢየሱስ ክርስቶስ እና በሰማይ ነገሥታትና ካህናት ሆነው በሰማይ በሚገዙት 144,000 ዎቹ መካከል ነው (ራዕይ 5 10 ፤ 7 3-8 ፤ 14 1 – 1 5)።
በእግዚአብሔር እና በክርስቶስ መካከል የተደረገው የመንግሥት ቃል ኪዳኑ ፣ ከንጉሥ ዳዊት ጋር እግዚአብሔር የገባውን ቃል ኪዳን ማራዘሚያ ነው፡፡ ይህ ቃል ኪዳን የዳዊትን የንግሥና ዘላለማዊነትን በተመለከተ የእግዚአብሔር የተስፋ ቃል ነው ፡፡ ኢየሱስ ክርስቶስ በተመሳሳይ ጊዜ በምድር ላይ የንጉሥ ዳዊት ዘር ነው ፡፡ ለመንግሥቱ በገባው ቃል ኪዳን መሠረት ፣ ኢየሱስ ክርስቶስ በይሖዋ የተሾመ ንጉሥ ነው (በ 1914) (2 ሳሙኤል 7 12-16 ፤ ማቴዎስ 1 1-16 ፣ ሉቃ 3 23-38 ፣ መዝ 2)።
በኢየሱስ ክርስቶስ እና በሐዋርያቱ መካከል እና ከ 144, 000 ቡድን ጋር የተደረገው የመንግሥት ቃል ኪዳን በእውነቱ ከታላቁ መከራ በፊት: “የበጉ ሠርግ ስለደረሰና ሙሽራዋ ራሷን ስላዘጋጀች እንደሰት፤ ሐሴትም እናድርግ፤ ለእሱም ክብር እንስጠው። አዎ፣ የሚያንጸባርቅና ንጹሕ የሆነ ጥሩ በፍታ እንድትለብስ ተሰጥቷታል፤ ይህ ጥሩ በፍታ የቅዱሳንን የጽድቅ ተግባር ያመለክታልና” (ራዕይ 19: 7,8)። መዝሙር 45 በንጉሥ ኢየሱስ ክርስቶስ እና በንጉሣዊቷ ሚስቱ በአዲሲቷ ኢየሩሳሌም መካከል የተደረገውን ሰማያዊ ጋብቻ በትንቢት ይገልጻል (ራዕይ 21 2)።
ከዚህ ጋብቻ የአምላክ መንግሥት ሰማያዊ ነገሥታት ሥልጣን በምድር የሚወክሉ መኳንንት የሚወለዱ የመንግሥት ልጆች ይወለዳሉ: – “በአባቶችህ ፋንታ ወንዶች ልጆችህ ይተካሉ። በምድር ሁሉ ላይ መኳንንት አድርገህ ትሾማቸዋለህ » (መዝ. 45:16 ፣ ኢሳ 32 1 ፣ 2)፡፡
የአዲሱ ቃል ኪዳን ዘላለማዊ በረከቶች እና ለመንግሥቱ የገባው ቃል ኪዳን ፣ ሕዝቦችን ሁሉ ፣ እና ለዘለአለም የሚባርካቸውን የአብርሃምን ቃል ኪዳን ያስፈጽማሉ ፡፡ የእግዚአብሔር የተስፋ ቃል ሙሉ በሙሉ ይፈጸማል-: « ደግሞም ሊዋሽ የማይችለው አምላክ ከረጅም ዘመናት በፊት በሰጠው የዘላለም ሕይወት ተስፋ ላይ የተመሠረተ ነው » (ቲቶ 1 2)፡፡
***
ሌሎች የመጽሐፍ ቅዱስ ጥናት ጽሑፎች፡-
ቃልህ ለእግሬ መብራት ለመንገዴም ብርሃን ነው ( መዝሙረ ዳዊት 119:105 )
አምላክ መከራንና ክፋትን የፈቀደው ለምንድን ነው?
በዘለአለም ህይወት ተስፋ ላይ እምነትን ለማጠንጠን የኢየሱስ ክርስቶስ ተዓምራት
Other African languages:
Afrikaans: Ses Bybelstudie-artikels
Haussa: Labarun nazarin Littafi Mai Tsarki guda shida
Igbo: Akụkọ isii gbasara Akwụkwọ Nsọ
Malagasy: Lohahevitra Fianarana Baiboly Enina
Somali: Lix Mawduuc oo Barashada Kitaabka Quduuska ah
Swahili: Makala Sita za Kujifunza Biblia
Xhosa: Amanqaku Aza Kufundwa IBhayibhile Amathandathu
Yoruba: Àkòrí mẹ́fà ti Ìkẹ́kọ̀ọ́ Bíbélì
Zulu: Izindikimba Eziyisithupha Zokufunda Ibhayibheli
Arabic: ستة مواضيع لدراسة الكتاب المقدس
ከሰባ በላይ ቋንቋዎች ማጠቃለያ ሠንጠረዥ፣ እያንዳንዳቸው ስድስት ጠቃሚ የመጽሐፍ ቅዱስ ጽሑፎች…
Table of contents of the http://yomelyah.fr/ website
መጽሐፍ ቅዱስን በየቀኑ አንብብ። ይህ ይዘት በእንግሊዘኛ፣ በፈረንሳይኛ፣ በስፓኒሽ እና በፖርቱጋልኛ ትምህርታዊ መጽሐፍ ቅዱሳዊ ጽሑፎችን ያካትታል (ከነዚህ ቋንቋዎች አንዱን ለመምረጥ Google ትርጉምን ይጠቀሙ እንዲሁም የእነዚህን ጽሑፎች ይዘት ለመረዳት የመረጡትን ቋንቋ ይጠቀሙ)…
***